Naslov (srp)

Analiza drevne DNK iz uzoraka nekropole Mokrin (2100-1800 p.n.e.): rekonstrukcija biološkog srodstva u kontekstu društvene strukture bronzanodopske populacije : doktorska disertacija

Autor

Žegarac, Aleksandra, 1985-

Doprinosi

Stefanović, Sofija, 1972-
Porčić, Marko, 1981-
Stojković, Biljana, 1972-
Jovanović, Jelena, 1985-
Savić-Pavićević, Dušanka, 1972-
Pavković-Lučić, Sofija, 1967-

Opis (srp)

Analiza biološkog srodstva u arheologiji pruža uvid u problematiku rođačkih odnosa u kontekstu organizovanja strukture društva i prenosa statusa i materijalnog bogatstva sa generacije na generaciju. Razvoj paleogenetike, kroz analizu drevne DNK i u određivanje srodstva, doprineo je razumevanju socijalne organizacije i socijalnih promena u ranim egalitarnim i hijerarhijski organizovanim društvima.Dvadeset četiri petrozne kosti sa rano-bronzanodopske nekropole u Mokrinu analizirane su novom generacijom sekvenciranja kako bi se uvidilo postoji li vertikalna i horizontalna socijalna diferencijacija na ovoj nekropoli i na koji način su se materijalni i socijalni status nasleđivali.Analizom srodstva detektovano je 9 porodičnih veza koje uključuju 15 individua. Sveukupni podaci sugerišu da su bogatstvo i status vezani za pol individue: dok sinovi nisu nasleđivali socijalni status od bioloških majki, ali su imali priliku da ga zasluže tokom života, žene su mogle naslediti status od majki ili ga postići putem socijalnih veza. Genetički podaci takođe sugerišu da se ne može prihvatiti hipoteza o podeljenosti nekropole na južni i severni deo na osnovu porodičnih veza. Veliki diverzitet uniparentalnih genetičkih markera sugeriše da društvo u Mokrinu nije bilo matrilokalno, ali i da nije bilo strogo patrilokalno, dok procenjeni koeficijent inbridinga ukazuje na odsustvo genetičke strukturiranosti. Osnovne populacione analize na populaciji sa Mokrina ne pokazuju nikakvo odstupanje od očekivanih proporcija porekla karakterističnog za bronzano doba, niti uzorci izlaze iz opsega genetičke varijabilnosti savremenih populacija u Evropi.Na istim uzorcima procenjena je učestalost alela funkcionalnih markera za depigmentaciju kože i toleranciju na mleko. Izvedeni aleli povezani sa svetlom kožom i plavim očima prisutni su u populaciji sa Mokrina, dok je učestalost alela za toleranciju laktoze kod 18 uzoraka sa Mokrina niska.

Opis (srp)

Biologija - Paleogenetika / Biology- Paleogenetics Datum odbrane: 23.10.2023.

Opis (eng)

Detecting biological relatedness is significant in archeology as it is believed that kinship ties were important in organization of societies and that they were the main mechanism of transgenerational transmission of status and wealth. With development of paleogenetics field, ancient DNA became efficient tool in determining kinship in order to better understand social organization and social changes in early egalitarian and hierarchical societies.Twenty-four petrous bones from Early Bronze Age Mokrin necropolis were sequenced with NGS method to address the hypotheses regarding vertical and horizontal stratification of the necropolis and to obtain information whether the wealth and status were hereditary.Nine kin relationships were identified among 15 individuals. The observed results indicate that the wealth and status were depended on the individuals’ sex: men could not inherit status from their biological mothers, but they probably could achieve it during life, while women could inherit the status or accomplish it through their links with prestigious individuals. aDNA analyses could not confirm hypothesis regarding the division of necropolis into Northern and Southern parts in which each community was integrated through kinship ties. The great variability of uniparental genetic markers indicates that Mokrin society was not matriliear, but it was also not a strictly patrilocal, while estimated inbreeding coefficient indicates that the population was genetically unstructured. The basic population analyses do not show any unexpected results of ancestry proportions, and all Mokrin samples could be placed within genetic variation of modern Europeans.Frequency of alleles for skin depigmentation markers and lactose tolerance were also estimated in Mokrin population. Derived alleles associated with light hair and blue eyes are detected, while the frequency of allele for lactose tolerance in 18 Mokrin samples is low.

Jezik

srpski

Datum

2023

Licenca

Ovo delo je licencirano pod uslovima licence
Creative Commons CC BY-NC 3.0 AT - Creative Commons Autorstvo - Nekomercijalno 3.0 Austria License.

http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/at/legalcode

Predmet

OSNO - Opšta sistematizacija naučnih oblasti, Razvojna genetika. Populaciona genetika

OSNO - Opšta sistematizacija naučnih oblasti, Arheološka nalazišta i ostaci u Srbiji

ancient DNA, paleogenetics, NGS, bronze age, Mokrin, kinship, inbreeding, uniparental markers, population analyses, lactose tolerance

OSNO - Opšta sistematizacija naučnih oblasti, Razvojna genetika. Populaciona genetika

OSNO - Opšta sistematizacija naučnih oblasti, Arheološka nalazišta i ostaci u Srbiji

drevna DNK, paleogenetika, NGS, bronzano doba, Mokrin, srodstvo, inbriding, uniparentalni markeri, populacione analize, tolerancija na laktozu

575.17:902.2(497.11)(043.3)